Een voorjaar vol konijnen.

Nu weet ik ook wel dat het officieel nog geen winter is en al zeker geen voorjaar maar zo voelt het niet. Met temperaturen van rond de 15 graden lijkt het al een heerlijk najaar of een voorproefje van het voorjaar. En ik vind dat dat telt.

Ik weet niet wat het is maar het voorjaar zit meestal vol met konijnen. Ook met bloempjes en bijtjes in de letterlijke betekenis van het woord. Dat is waar ik over nadenk in het voorjaar: de betekenis. De betekenis der dingen. Je zou er hele filosofische concepten op los kunnen laten. Wat betekent X in relatie tot Y. Wat betekent falen in relatie tot jouw potentie? Wat betekent goed zonder de relatie met slecht? Wat betekent de waarheid in relatie tot de realiteit?

De realiteit is, dat wanneer zij ons X laat zien, wij waarschijnlijk Y waarnemen. En dat klinkt misschien deprimerend, maar het is vooral heel handig om in leven te blijven. Maar hoe kan het nou zo zijn dat als de realiteit X is, we betekenis Y geven? Wiskunde was nooit mijn allerbeste vak op school maar gezond boerenverstand leert mij dat X toch echt anders is dan Y.

Is het je wel eens opgevallen dat mensen doorgaans meer zwarte sokken zonder motief dragen dan witte sokken met een motief? Waarschijnlijk zul je twee dingen kunnen denken: ‘Ik heb daar nog nooit op gelet’ of ‘logisch, witte sokken zijn fout’. Wat het ook is, kun jij absoluut zeker weten dat het klopt? Waarschijnlijk niet. En ik zeg waarschijnlijk omdat ik ook niet absoluut zeker kan weten dat het niet klopt.

Ons brein geeft betekenis aan hetgeen we waarnemen nadat ons brein een universeel modificatieproces heeft toegepast. Dit betekent dat ons brein de informatie die zij waarneemt in de realiteit, bewerkt tot een interne voorstelling van die informatie. Dit is de functie van de drie voornaamste waarnemingsfilters; weglaten, generaliseren en vervormen. Ons brein doet dit op basis van onder andere alles wat zij gelooft en waar ze van overtuigd is, onze opvoeding, onze ervaringen, onze interne staat, onze denkstijlen, de tijd en waar we op dat moment zijn.

Je kunt je voorstellen dat op het moment dat je moe bent, ver weg van huis, in een onbekende stad je ‘anders’ waarneemt dan wanneer je super energiek, met vrienden, thuis bent. Dit is het verschil tussen X en Y. Dit is het verschil tussen de realiteit en de betekenis. We zouden dus voorzichtig kunnen concluderen dat de buitenwereld anders is dan de binnenwereld. De buitenwereld wordt vertaald naar onze binnenwereld en dat is goed en slecht nieuws.

Er was eens een antropoloog die onderzoek deed naar een stam, die een onbekende taal spreekt. Als er een konijn langs komt rennen, zegt een van de stamleden ‘gavagai’ en wijst naar het konijn. ‘Aha’, denkt de antropoloog en hij noteert in zijn notitieblokje: ‘gavagai betekent konijn’. De stamleden komen terug in het dorp en bereiden het konijn in een grote ketel. Een van de kinderen van de stam wijst naar de ketel met daarin het konijn en roept ‘gavagai’. De antropoloog beschouwt dit als een bevestiging van wat hij al denkt te weten. Na een uurtje of twee wordt het konijn opgediend. Het stamhoofd zegt ‘gavagai’ en de stam valt aan.

Willard Van Orman Quine was een Amerikaans filosoof in de 20e eeuw. Zijn voornaamste werk is Two Dogmas of Empiricism (1951). Hierin draagt hij argumenten aan voor zijn overtuiging dat een bepaald deel van de taal, zij het een term of een volledige zin, alleen kan begrepen worden door middel van zijn relaties met een (voorheen begrepen) groter segment van de taal. Quine dacht dat de antropoloog nooit zeker kon weten dat ‘gavagai’ konijn betekent, omdat de perfecte vertaling niet bestaat. Misschien betekent het woord ‘gavagai’ helemaal niet konijn, maar samenhangende konijnendeeltjes, of leven, of voedsel of iets heel anders. Met dit beroemd geworden voorbeeld illustreerde Quine dat de betekenis van iets niet te achterhalen is. Wat iemand in zijn hoofd heeft op het moment dat er een konijn wegrent, dat weet niemand. Meerdere tegenstrijdige vertalingen zijn volgens Quine mogelijk.

En zo is is het ook wanneer we de buitenwereld ‘vertalen’ naar de binnenwereld, waar we betekenis geven aan dat wat we zien. Misschien kunnen we nu begrijpen dat oorlogen onnodig zijn en geloof in iets niet zo sterk hoeft te zijn als dat het nu soms is. Misschien moeten we onderscheid maken in wat we geloven en waar we overtuigd van zijn.

Wat iemand in zijn hoofd heeft op het moment dat er een konijn wegrent, dat weet niemand. X is alleen Y als wanneer er een relatie bestaat tussen deze twee en de context van a tot en met z betekenis heeft gekregen. Met zwarte sokken en liever niet met witte sokken, met en zonder bloemetjes en bijtjes, letterlijk of figuurlijk. In de zomer, de herfst, de winter en het voorjaar. En in elke NLP Practitioner opleiding opnieuw. X in relatie tot Y krijgt pas betekenis als we het grote plaatje kunnen zien en de relatie tot elkaar hebben ontdekt. Niemand is een eiland. Jij ook niet. Laten we hopen op een prachtig voorjaar. Met heerlijk weer. Laten we geloven wat we willen geloven. En laten we zelf betekenis geven aan de realiteit. Laten we bovenal beseffen dat het zo werkt. En misschien zit juist dan het voorjaar vol met konijnen.

Gavagai!