Laatst bijgewerkt
12 februari 2025
Onderdeel van

Belemmerende overtuigingen ombuigen, hoe doe je dat?

“Alice laughed. ‘There’s no use trying,’ she said. ‘One can’t believe impossible things.’

‘I daresay you haven’t had much practice,’ said the Queen. ‘When I was your age, I always did it for half-an-hour a day. Why, sometimes I’ve believed as many as six impossible things before breakfast.”   

― Lewis Carroll

De kracht van overtuigingen wordt vaak onderschat, maar hun invloed op ons leven is diepgaand. Ze beïnvloeden zowel bewust als onbewust onze vaardigheden, gedrag en keuzes. Wat je gelooft, vormt je realiteit. Deze overtuigingen, of ze nu positief of negatief zijn, spelen een grote rol in hoe we de wereld en onszelf zien. Vooral belemmerende overtuigingen kunnen ons tegenhouden in ons streven naar succes en persoonlijke groei. In dit artikel duiken we dieper in op deze belemmerende overtuigingen en hoe we ze kunnen doorbreken met behulp van NLP (Neuro-Linguïstisch Programmeren).

Een belemmerende overtuiging is een geloof dat we hebben over onszelf of de wereld om ons heen, dat ons beperkt in ons potentieel. Als je gelooft dat je niet goed genoeg bent, dat je geen succes verdient of dat iets voor jou onmogelijk is, dan wordt dat jouw waarheid. Je bent geneigd om bewijs te verzamelen dat jouw overtuiging bevestigt, een proces dat ook wel ‘confirmation bias’ wordt genoemd. Je brein zoekt actief naar informatie die overeenkomt met wat je al gelooft, waardoor je gevangen blijft in een cirkel van negatieve zelfbeelden.

Wat zijn overtuigingen?

Een voorbeeld over hoe overtuigingen ontstaan

Maar hier komt het goede nieuws: overtuigingen zijn geen onwrikbare waarheden. Ze zijn generalisaties die we over de tijd hebben gevormd op basis van ervaringen, waarnemingen en de betekenis die we eraan geven. Dat betekent dat overtuigingen ook kunnen veranderen. Het doorbreken van belemmerende overtuigingen begint met het erkennen dat wat je gelooft, niet per se de realiteit is. Het zijn enkel conclusies die je hebt getrokken, vaak op basis van beperkte informatie.

belemmerende overtuiging

Wat zijn belemmerende of beperkende overtuigingen?

NLP biedt verschillende tools en technieken om deze belemmerende overtuigingen te identificeren en te transformeren. Een van de fundamentele principes van NLP is dat je brein kan leren om anders te denken, voelen en doen. Door nieuwe verbindingen in je brein te leggen, kun je ongewenste patronen doorbreken en meer positieve en constructieve overtuigingen opbouwen.

Een van de manieren om overtuigingen te veranderen, is door jezelf drie cruciale vragen te stellen:

  1. Is het absoluut voor 100% waar wat je gelooft?
  2. Is er geen enkele andere optie of nuance, of een voorbeeld dat het niet klopt?
  3. Stel je voor dat je dit niet zou geloven, hoe zou dat dan zijn?

Deze vragen dwingen je om je overtuigingen kritisch te onderzoeken en ruimte te maken voor alternatieve verklaringen. Bijvoorbeeld, als je gelooft dat je niet goed genoeg bent omdat je ooit een fout hebt gemaakt, kun je jezelf afvragen: “Is het waar dat iedereen die ooit een fout maakt, niet goed genoeg is?” Het antwoord is natuurlijk nee. Iedereen maakt fouten, en dat doet niets af aan iemands waarde of capaciteiten.

Klopt het?!

Een ander belangrijk aspect van NLP is het herstellen van de waarnemingsfilters die onze overtuigingen vormen. Deze filters bepalen hoe we informatie interpreteren en verwerken, en ze kunnen leiden tot vertekende beelden van de werkelijkheid. Door deze filters bewust te veranderen, kunnen we ons brein als het ware “herprogrammeren” om nieuwe, positievere overtuigingen te omarmen.

Een krachtige metafoor die vaak wordt gebruikt in NLP is het idee dat je de “verhaaltjes in je hoofd” kunt veranderen. Als je het verhaal dat je jezelf vertelt, verandert, verandert ook je gevoel, je gedrag en uiteindelijk je resultaten. Dit proces begint met het identificeren van de oorzaken van je overtuigingen, het onderzoeken van de gevolgen en het aanpassen van de betekenis die je eraan geeft.

Neem bijvoorbeeld iemand die gelooft dat spreken in het openbaar eng en moeilijk is. Deze overtuiging kan voortkomen uit een ervaring waarin hij of zij werd uitgelachen tijdens een spreekbeurt op school. Het brein heeft die ervaring gegeneraliseerd en gekoppeld aan toekomstige situaties waarin spreken in het openbaar nodig is. Maar door deze overtuiging te onderzoeken en alternatieve betekenissen te overwegen, kan deze persoon leren om die angst te overwinnen en met meer zelfvertrouwen te spreken.

Ons brein is een leermachine. Het automatiseert, generaliseert en leert ongelofelijk snel. Ons brein wil vaak de kortste weg nemen omdat het vrij lui is aangelegd. Het is voor ons brein daarom het makkelijkst om een menukaart aan opties te hebben, zodat het zo vaak mogelijk ongeveer hetzelfde kan doen. En het brein voert het liefst uit, wat het al kent.

Dit betekent dat wanneer we een ervaring hebben gehad, en daar zelf betekenis aan hebben gegeven, het brein dit direct projecteert op toekomstige situaties. Het werkt simpelweg gemakkelijk voor het brein. Het brein heeft geen idee of dit nu waar of onwaar is, helpend of belemmerend.

Je weet dat het brein zijn best doet om alles wat er gebeurt te vervormen nadat een heleboel is weggelaten om het vervolgens te generaliseren. En als het brein dit automatisch doet op basis van de afstelling van onze waarnemingsfilters op onbewust niveau, kunnen we op bewust niveau de afstelling van de waarnemingsfilters veranderen om het brein andere opdrachten te geven.  Wat er dus feitelijk gebeurt bij overtuigingen is dat er wordt beïnvloed. En dit principe is fantastisch wanneer overtuigingen zoals; ‘Je bent de allerbeste van de wereld, en knap’ helpend zijn en je ondersteunen in persoonlijk leiderschap. Maar wanneer er belemmerende overtuigingen zijn die je beïnvloeden kunnen we dat veranderen.

Belemmerende overtuigingen zijn pas belemmerend wanneer degene die ze gelooft ook gelooft dat deze belemmeren. Lees dat nog eens.

Dit betekent dat de overtuiging: ‘Ik kan niet ontspannen als de kinderen thuis zijn’ op het eerste ogenblik belemmerend lijkt te zijn. Wanneer we inzoomen en iemand gelooft dit zelf niet, maar uit dit alleen in communicatie is er geen belemmering en dus geen echte sprake van een belemmerende overtuiging.

Diepgewortelde belemmerende overtuigingen zoals: ‘Ik verdien het niet of een relatie te hebben, ik kan nooit succesvol zijn, ik ben niet goed genoeg, ik ben altijd onzeker.’ – verkleinen de opties die iemand ziet waardoor ze echt belemmerend en beperkend werken.

Beperkende en belemmerende overtuigingen ombuigen

Het doorbreken van belemmerende overtuigingen vraagt om een actieve en bewuste inspanning. Het is niet voldoende om simpelweg te besluiten dat je anders wilt denken; je moet ook de bereidheid hebben om je perceptie te veranderen en open te staan voor nieuwe mogelijkheden. Dit is waar NLP echt tot zijn recht komt. Het biedt praktische strategieën en technieken om je brein te trainen in het zien van andere perspectieven en om oude, beperkende patronen te doorbreken.

Een veelgebruikte techniek in NLP is herkaderen, waarbij je een situatie vanuit een ander gezichtspunt bekijkt. Dit kan helpen om de negatieve betekenis die je aan een gebeurtenis hebt gegeven te veranderen. Stel je bijvoorbeeld voor dat je een presentatie moet geven en je voelt je nerveus omdat je bang bent om te falen. In plaats van je te focussen op die angst, kun je de situatie herkaderen door te denken: “Deze zenuwen betekenen dat ik iets belangrijks ga doen en dat ik goed voorbereid wil zijn.” Door de betekenis te veranderen, verandert ook je emotionele reactie, wat je helpt om met meer vertrouwen de situatie aan te pakken.

Overtuigingen zijn diepgeworteld, maar dat betekent niet dat ze onveranderlijk zijn. Ze zijn opgebouwd uit ervaringen, gedachten en de betekenissen die we daaraan geven. En omdat we controle hebben over hoe we deze ervaringen interpreteren, hebben we ook de macht om onze overtuigingen te veranderen. NLP geeft ons de tools om dit te doen, door ons te leren hoe we bewuster kunnen omgaan met ons denken, voelen en handelen.

Dus, hoe doorbreek je die negatieve overtuigingen die je tegenhouden? Begin met de erkenning dat ze niet de waarheid zijn. Ze zijn slechts een verhaal dat je jezelf vertelt, gebaseerd op eerdere ervaringen. Door bewust te kiezen voor een nieuw verhaal, een nieuwe betekenis, kun je je leven in een positieve richting sturen.

Een NLP oefening voor het ombuigen van belemmerende overtuigingen

Het hoefijzermodel, ontwikkeld door Robert Dilts, is een handige methode om overtuigingen stap voor stap te veranderen wanneer de kloof tussen wat je nu gelooft en wat je zou willen geloven te groot lijkt. In plaats van direct van een beperkende naar een positieve overtuiging te gaan, biedt dit model tussenstappen die het proces soepeler maken en de kans op succes vergroten.

Het hoefijzermodel kent vijf verschillende posities, elk met hun eigen focus:

1. Willen geloven: Dit verwijst naar een overtuiging die je graag zou willen hebben in de toekomst, maar die je op dit moment nog niet volledig omarmt.
2. Open om te geloven: Dit is de fase waarin je begint te geloven, maar nog steeds enige twijfel hebt.
3. Ooit geloofd: Hier kijk je naar overtuigingen uit het verleden die je ooit had, maar die je inmiddels hebt losgelaten.
4. Geloven: Dit is het gebied waar je nu stevig in gelooft, of dat nu een beperkende of positieve overtuiging is.
5. Open om te twijfelen: In deze fase ben je nog niet helemaal zeker van een overtuiging die je nog wel enigszins vasthoudt, maar waar je al aan begint te twijfelen.

Voorbereiding voor het veranderen van overtuigingen

Wanneer je met dit model werkt, is het nuttig om deze vijf posities visueel in de ruimte weer te geven. Je kunt bijvoorbeeld plekken op de grond markeren die elk een van de posities vertegenwoordigen. Het individu waarmee je werkt (het subject) gaat vervolgens op elke positie staan en reflecteert op welke overtuiging hierbij naar boven komt. Terwijl de persoon zich op elke positie associeert met de overtuiging, kun je een anker leggen om de interne staat die daarbij hoort vast te zetten. Zo creëer je voor elke positie een fysiek en mentaal referentiepunt, wat later in het proces cruciaal is.

Een extra meta-positie (een plek van waaruit de persoon zichzelf kan observeren zonder betrokken te zijn) kan ook in de ruimte worden neergezet. Dit stelt iemand in staat om objectief te reflecteren op zijn overtuigingen en het proces van verandering.

Het uitvoeren van de oefening

De oefening begint met het inventariseren van zowel de beperkende overtuiging die iemand momenteel belemmert, als de gewenste nieuwe overtuiging die kracht en richting zou kunnen geven. Vervolgens ga je stapsgewijs door de posities heen, waarbij je gebruik maakt van de eerder aangelegde ankers.

1. Verzwakken van de beperkende overtuiging: Begin bij de positie ‘geloven’, waar de beperkende overtuiging nu vastzit. Verplaats deze overtuiging naar de positie ‘open om te twijfelen’. Door het anker te activeren, verzwak je de kracht van de oude overtuiging.

2. Ruimte creëren voor de nieuwe overtuiging: Nu is er een leegte ontstaan op de positie ‘geloven’. Deze wordt gevuld met de gewenste positieve overtuiging. Deze overtuiging zit nu nog in de toekomst (bij ‘willen geloven’), maar wordt eerst naar de positie ‘open om te geloven’ gehaald. Activeer hier het bijbehorende anker om de nieuwe overtuiging alvast wat meer kracht te geven.

3. Evalueren vanuit de meta-positie: Vanaf de meta-positie evalueer je hoe de oude en de nieuwe overtuiging zich tot elkaar verhouden. Is de nieuwe overtuiging een goede vervanging voor de oude?

4. De oude overtuiging definitief loslaten: De oude overtuiging, die nu bij ‘open om te twijfelen’ ligt, wordt verder verplaatst naar ‘ooit geloofd’. Net zoals je ooit geloofde in Sinterklaas, is deze oude overtuiging nu iets uit het verleden. Door het anker bij deze positie te activeren, wordt de oude overtuiging definitief als verleden tijd beschouwd.

5. De nieuwe overtuiging versterken: Terug naar de nieuwe overtuiging, die nog op ‘open om te geloven’ ligt. Verplaats deze overtuiging naar de positie ‘geloven’, zodat het nu een vast onderdeel van je huidige zelfbeeld wordt. Activeer het anker en voel hoe de nieuwe overtuiging diep verankerd raakt in je bewustzijn.

Reflectie en integratie

Na elke stap neem je weer een moment vanuit de meta-positie om het geheel te bekijken. Voelt de verandering goed? Is er volledige acceptatie van de nieuwe overtuiging? Het is belangrijk dat de nieuwe overtuiging aanvullend is op de oude, zodat er een duidelijke vervanging plaatsvindt. De nieuwe overtuiging moet bijvoorbeeld over hetzelfde thema gaan als de oude overtuiging. Als de oude overtuiging over je capaciteiten ging, moet de nieuwe overtuiging ook over je capaciteiten gaan om echt effectief te zijn.

Het hoefijzermodel helpt bij het geleidelijk loslaten van belemmerende overtuigingen en het opbouwen van nieuwe, krachtgevende overtuigingen. Door gebruik te maken van deze tussenstappen, voorkom je dat de stap van niet geloven naar geloven te groot en onoverkomelijk voelt, wat het veranderingsproces effectiever en duurzamer maakt.

Samengevat

amenvattend, overtuigingen spelen een cruciale rol in ons leven. Ze bepalen wat we denken dat mogelijk is en beïnvloeden ons gedrag op manieren die we ons vaak niet eens realiseren. Door bewust te werken aan het veranderen van belemmerende overtuigingen, kunnen we nieuwe mogelijkheden creëren en ons potentieel volledig benutten. NLP biedt een reeks krachtige technieken om dit te bereiken, en door deze te integreren in je leven, kun je de beperkingen van je oude overtuigingen doorbreken en een nieuwe, positieve realiteit vormgeven.

Niets is onmogelijk, zoals Audrey Hepburn ooit zei: “The word itself says ‘I’m possible’.” Misschien is het tijd om afscheid te nemen van de overtuigingen die je nu nog tegenhouden om jouw doelen te bereiken. Wat zou er mogelijk zijn als je niet langer gelooft dat je beperkt bent?

Gerelateerde artikelen

49 reviews over CapitalHEROES

Bekijk reviews

Zowel op werkgebied als privé heeft deze opleiding mij versterkt

De NLP Practitioner opleiding geeft een stevige basis voor iedereen die gesprekken voert met anderen, sterker wil worden in communicatie, doel(en) wil bereiken en patronen wil ontdekken bij zichzelf en een manier vinden om hiermee om te gaan.
Kevin & Cindy zijn zeer bekwame, professionele trainers die de opleiding goed, duidelijk en met een flinke dosis humor neerzetten. Zowel op werkgebied als privé heeft deze opleiding mij versterkt. Niet alleen sta ik steviger in mijn schoenen, maar bereik ik ook beter en sneller in gesprekken wat ik wil bereiken.
Kevin & Cindy ENORM BEDANKT voor deze geweldige, leerzame, mooie en fijne ervaring waar ik de rest van mijn leven profijt van zal hebben. Ik heb nu al zin in de Master! 🙂

Dionne den Hartog - Lees alle ervaringen