De opvallendste deelnemer in de zaal
Als trainer en docent heb ik in de afgelopen vijftien jaar veel soorten deelnemers voorbij zien komen. De twijfelaar, de drammer, de afhaker. Maar er is één soort die me blijft fascineren: de markeerstiftdiscipel. Ze komen in alle leeftijden en functieniveaus, maar hebben één ding gemeen: ze kleuren de werkelijkheid net zo fel als hun aantekeningen. Ze zijn altijd voorbereid. Altijd gretig. Altijd in de leerstand. Ze knikken veel. Ze stellen slimme vragen. Ze delen quotes uit boeken die ze gelezen hebben, met daarin zinnen die ze waarschijnlijk zelf hebben gemarkeerd. Want ja, leren is belangrijk. Maar liever nog: leren over leren. En daarbovenop: leren over uitstelgedrag. Zonder natuurlijk ooit écht iets in gang te zetten.
Markeren = maskeren
Het zijn de deelnemers die tijdens een training driftig onderstrepen, noteren, indexeren – en na afloop tevreden hun map dichtklappen met de woorden: “Ik heb er zóveel uitgehaald.” Wat ze er vervolgens mee dóén? Tja. Daar is het natuurlijk nog “net niet het juiste moment” voor. Eerst nog even een e-book aflezen. Of die ene podcast terugluisteren. We hebben het hier niet over domheid, maar over een sublieme vorm van zelfmisleiding: educatief uitstelgedrag. Ze lijken in beweging, maar staan stil. Ze groeien in kennis, maar niet in gedrag. Ze worden wijzer — maar niet vrijer.
De middeleeuwers hadden daar een woord voor: via activa — leren door te doen. Niet door te markeren. Je leerde het vak van het leven in de praktijk, niet met een syllabus. Maar in de huidige tijd, waarin persoonlijke ontwikkeling is opgedeeld in masterclasses, werkboeken en sticky notes, is het gevaarlijk makkelijk om leren te verwarren met leven. En reflectie met vooruitgang.
De illusie van groei
Het is tragisch en briljant tegelijk: je houdt jezelf bezig met het analyseren van je gedragspatronen, zodat je het werkelijke gedrag nooit hoeft te veranderen. En niemand die je stopt, want “je bent zo bewust bezig”. De markeerstiftverslaafde creëert de perfecte schijnbeweging. Geen weerstand, geen oordeel, geen confrontatie. Alleen maar meer boeken. Meer modellen. Meer duiding. Tot het hele leven een studieobject is geworden dat je tot je neemt met een cappuccino, maar nooit betreedt. Ik herken het. Echt. Want het is verleidelijk. Ook ik heb mezelf jarenlang wijsgemaakt dat ik nog nét even iets moest weten voordat ik kon beginnen. Dat ik het eerst moest begrijpen, doorgronden, structureren. Tot ik doorhad: ik was niet aan het voorbereiden, ik was aan het vermijden.
Daarom is dit geen aanval. Het is een spiegel.
Voor jou. Die alles weet over motivatie, maar wacht tot het ‘klopt’.
Voor jou. Die de theorie snapt, maar bang is voor de rommel van de praktijk.
Voor jou. Die in het hoofd al zo ver is dat je lijf nooit hoeft te volgen.
Leg je stift neer, pak je lef op
Lieve markeerstiftheld, je doet jezelf tekort. Je hebt geen nieuwe kleur nodig. Je hebt lef nodig. En een beetje vuil onder je nagels. Je kennis is niks waard zonder toepassing. Je intenties zijn hol zonder actie. En je zelfinzicht is een val als het je uit de wereld houdt.
Dus hier, als laatste les:
Leg je stift neer. Pak iets op.
Niet een boek. Niet een schema.
Iets oncomfortabels. Iets concreets. Iets wat je nog niet onderstreept hebt.
En als dat lukt — dan mag je van mij daarna iets markeren. In het wild. Op een muur. In je agenda. Op je voorhoofd. Maar niet meer in de marge van een boek dat je leest om uit te stellen.
Want de deelnemer met een markeerstiftverslaving? Die groeit niet. Die glimt.
En ik? Ik kijk glimlachend toe.
Totdat je opstaat. Dan applaudisseer ik.
Niet voor je kennis.
Maar voor je lef.