Leren is niet hetzelfde als weten. Hoewel het misschien verleidelijk is om te denken dat je iets hebt geleerd zodra je de theorie kent, blijkt in de praktijk vaak dat kennis alleen niet genoeg is. Echte verandering en groei komen pas wanneer je wat je hebt geleerd daadwerkelijk kunt toepassen in je dagelijks leven. Maar wanneer kun je nu echt zeggen dat je iets geleerd hebt?
Verzamelen is leren
Veel mensen verwarren leren met het verzamelen van informatie. Je leest een boek, volgt een cursus of luistert naar een podcast en denkt: “Ik weet dit nu.” Dat klopt, je weet het. Maar weten en leren zijn twee verschillende dingen. Weten betekent dat je de informatie kent, dat je het intellectueel begrijpt. Maar leren gaat een stap verder: het betekent dat je deze kennis ook daadwerkelijk kunt gebruiken en ernaar kunt handelen. Een voorbeeld: je kunt weten hoe je een fiets bestuurt door naar iemand te kijken, een handleiding te lezen of een instructievideo te bekijken. Maar je hebt pas écht geleerd hoe je moet fietsen als je het zelf doet, je evenwicht houdt en met vertrouwen over de straat kunt rijden. Dit proces vraagt oefening, soms vallen en weer opstaan, voordat je de vaardigheid volledig onder de knie hebt.
Het verschil tussen weten en geleerd hebben
Leren is dus een proces van ervaring opdoen. Je probeert iets uit, maakt fouten, leert van die fouten en past vervolgens de nieuwe kennis toe. Dit is waarom het leren vaak ongemakkelijk en frustrerend kan zijn. Het betekent dat je buiten je comfortzone moet treden en fouten moet maken. Maar juist in die fouten zit de groei. Ze laten je zien wat je nog niet beheerst en dwingen je om opnieuw te reflecteren en bij te sturen. Het verschil tussen weten en leren komt ook naar voren in hoe je de nieuwe informatie gebruikt. Wanneer je iets geleerd hebt, kun je het op verschillende manieren en in verschillende situaties toepassen. Het gaat niet alleen om het reproduceren van feiten, maar om het flexibel kunnen inzetten van de kennis. Het moment dat je merkt dat je iets automatisch doet, zonder er nog bewust over na te denken, is vaak een teken dat je iets geleerd hebt. Maar wanneer heb je nu echt geleerd? Niet wanneer je iets weet, maar wanneer je het toepast en het je gedrag of inzichten blijvend beïnvloedt. Dat is het moment waarop kennis overgaat in vaardigheid, en weten verandert in leren.
Leren zichtbaar gemaakt
John Hattie, een invloedrijke onderwijswetenschapper, benadrukt in zijn onderzoek het verschil tussen oppervlakkig leren (het verwerven van kennis) en diep leren (het begrijpen en toepassen van die kennis). In zijn boek Visible Learning legt Hattie uit dat echt leren pas plaatsvindt wanneer leerlingen in staat zijn de verworven kennis en vaardigheden in verschillende contexten te gebruiken. Hij stelt dat weten op zichzelf niet voldoende is; wat essentieel is, is de mogelijkheid om informatie toe te passen, te analyseren en te evalueren. Hattie maakt daarbij gebruik van de metafoor van “leren zichtbaar maken”. Hij legt uit dat effectief leren zichtbaar is wanneer mensen niet alleen feiten kunnen reproduceren, maar ook kunnen reflecteren op wat ze hebben geleerd en dit in nieuwe situaties kunnen gebruiken. Dit sluit aan bij de eerder genoemde gedachte dat leren pas plaatsvindt wanneer je actief met de kennis aan de slag gaat.
Een ander belangrijk inzicht uit Hattie’s werk is dat feedback een cruciale rol speelt in het leerproces. Volgens zijn onderzoek heeft feedback een van de grootste invloeden op leerresultaten, vooral wanneer het gericht is op het helpen om inzicht te krijgen in wat ze nog niet goed beheersen en hoe ze zichzelf kunnen verbeteren. Dit soort feedback helpt hen te zien hoe ze hun kennis kunnen toepassen en verbeteren, waardoor leren verder gaat dan alleen het weten van feiten.
Tot bloei komen
Het verschil tussen weten en leren wordt nog verder verduidelijkt door het werk van Benjamin Bloom, bekend van zijn Taxonomy of Educational Objectives. Bloom’s taxonomie beschrijft verschillende niveaus van leren, van het onthouden van kennis tot het evalueren en creëren op basis van die kennis. De lagere niveaus van de taxonomie (zoals herinneren en begrijpen) richten zich op weten, terwijl de hogere niveaus (zoals analyseren, evalueren en creëren) meer gericht zijn op leren door het toepassen en gebruiken van kennis in nieuwe situaties. Waar het onthouden en begrijpen van informatie vaak passief is, vraagt het toepassen, analyseren en creëren een actieve rol van de leerling. Het is pas op deze niveaus dat je kunt spreken van echt leren. Het gaat hier niet alleen om het beheersen van feiten, maar om het integreren van kennis in je manier van denken en handelen.
Kortom, bronnen zoals John Hattie’s Visible Learning en Bloom’s taxonomie onderstrepen dat leren een proces is dat verder gaat dan het simpelweg weten van feiten. Echte groei en ontwikkeling komen voort uit het toepassen van kennis, het leren van fouten en het blijven reflecteren op wat je hebt geleerd. Pas wanneer je in staat bent om die kennis flexibel toe te passen in verschillende situaties, kun je zeggen dat je echt iets geleerd hebt. Dus, de volgende keer dat je denkt dat je iets geleerd hebt, vraag jezelf af: weet ik het alleen, of heb ik het echt geleerd? Het antwoord ligt in de actie, niet in de theorie.
